Conflicten: Een beetje wrijving geeft glans

Een meisje (17 jaar) schuift aan tafel in onze praktijk. Ze omschrijft zichzelf als lief, een beetje verlegen. Ze verteld dat ze last heeft van een steeds terugkerend patroon. Op school en tijdens bijbaantjes heeft ze vaak de neiging tot spijbelen. Het lukt haar wel om op tijd te komen, er even te zijn. Maar ergens gedurende de dag krijgt ze de behoefte om weg te gaan. Een onbewaakt moment is voor haar genoeg en dan “glipt ze er tussen uit,” zoals ze het zelf omschrijft.

Ze zegt dat ze weet dat ze hierdoor steeds in de problemen komt. Zo heeft haar mentor op school aangegeven dat ze het schooljaar niet gaat halen als ze blijft spijbelen en dat er de volgende keer een melding gedaan zal worden bij de Leerplicht. Ook heeft ze inmiddels al 3 baantjes versleten, omdat ze zich niet aan afspraken hield. Vorige week had de eigenaar van het koffietentje, waar ze net twee weekjes werkte, haar gezegd dat ze helemaal niet meer hoefde te komen. “Op zulke mensen kan ik niet bouwen,” werd haar meegedeeld. Ze vertelt dat ze weet dat die mevrouw gelijk heeft. Toch had die opmerking haar erg van streek gemaakt.

Ze schuift bij ons aan tafel omdat ze wél graag haar schooljaar goed wil afronden. En ze wil een bijbaantje ook graag leren volhouden. Alleen snapt ze zelf niet, wat haar toch steeds doet vertrekken. We gaan aan de slag met de Duplo-poppetjes en vragen haar om haar gezin van herkomst neer te zetten op tafel. Een poppetje voor haarzelf, voor haar ouders, en haar jongere zusje. We vragen haar om de poppetjes zo neer te zetten, zoals zij denkt dat de gezinsleden zich tot elkaar verhouden.

Het beeld geeft helderheid: papa en mama met de rug naar elkaar toe. De twee zusjes naast elkaar, die kijken naar papa en mama. “Vertel eens,” vragen we, “wat maakt dat je ouders elkaar niet aankijken?”

In het gezin wordt veel ruzie gemaakt. Vooral papa en mama kunnen er wat van. Ook de zusjes onderling weten elkaar enorm te irriteren. “Wat gebeurt er dan thuis, als er ruzie wordt gemaakt?” vragen wij. Het meisje verteld dat er eigenlijk niet echt ruzie wordt gemaakt. Er is vooral veel stilte, boze blikken, en afzondering. Iedereen zit op zijn of haar eigen kamer. Boosheid en verdriet verwerk je in stilte en op jezelf, binnen dit gezin.

Ouders zijn rolmodellen

Wij leggen uit: ouders zijn rolmodellen voor hun kinderen. Als ouders hun meningsverschillen goed kunnen uitspreken, dan leren de kinderen dat ook te doen. Als ouders zwijgen en alleen in hun verdriet staan, dan is de kans groot dat je het als kind ook moeilijk vindt om dingen uit te praten.

We vragen het meisje: Hoe heeft de reactie van jouw ouders op meningsverschillen invloed op jouw gedrag op school en tijdens bijbaantjes?

Het meisje zegt dat ze erg gevoelig is voor de sfeer om haar heen. Als een leraar of klasgenootje haar boos aan kijkt, dan geeft haar dat een ongemakkelijk gevoel. Het enige wat haar helpt om daar vanaf te komen, is door weg te gaan uit de situatie. Als ze weer een poosje op zichzelf is, dan voelt ze zich rustig worden. Ze vertelt dat ze het fijn vindt om alleen te zijn.

We laten het meisje de overeenkomst zien tussen het gedrag bij haar thuis en in andere omgevingen. Als kind nam ze een aantal gewoontes aan die pasten bij de eisen en wensen van haar ouders. Thuis werkt het goed voor haar. Logisch dat ze deze strategie ook toepast op school en tijdens bijbaantjes. Ze komt er nu achter dat de strategie die thuis goed werkte om te “overleven”, haar belemmert in andere situaties. Om te leven vanuit eigen kracht, en op eigen benen te staan, heeft dit meisje een nieuwe strategie nodig.

Wat moet een kind doen om in jouw gezin van herkomst te overleven? Om te krijgen wat het nodig heeft? Het helpt om te gaan begrijpen welke gedragspatronen je gewend bent te gebruiken. Welke wil je houden en welke wil je liever minder gaan gebruiken? Misschien wil je wel een nieuwe strategie leren? Deze vraag en nog veel meer zich herhalende patronen breng je aan het licht door het inzetten van een (tafel)opstelling. Door jezelf beter te leren snappen vind je handvatten om anders met situaties om te gaan.

En dat geeft kracht!